Ορθορεξία: Η αναπτυσσόμενη μάστιγα της εποχής μας Ολοένα και πιο συχνά γίνεται λόγος για το φαινόμενο της «ορθορεξίας». Πρόκειται για μια Διατροφική Διαταραχή μη προσδιοριζόμενη διαφορετικά(EDNO), μιας και δεν έχει καταχωρηθεί στο DSM-IV ακόμη. Δεν εμφανίζει τυπικά συμπτώματα διατροφικών διαταραχών, επομένως πρόκειται για μια εν δυνάμει επικίνδυνη κατάσταση καθώς τα άτομα που εμφανίζουν την ορθορεξία δε θεωρούν πως χρήζουν διατροφικής ή/και ψυχολογικής υποστήριξης.

Ορισμός ορθορεξίας Ορθορεξία είναι η υπερβολική ενασχόληση με την «ορθή» διατροφή. Τα άτομα, λοιπόν, που εμφανίζουν τέτοιες συμπεριφορές παρουσιάζουν μια εμμονική και σκληρή στάση σχετικά με την δήθεν ισορροπημένη διατροφή, η οποία τελικά καταλήγει σε επικίνδυνους διατροφικούς περιορισμούς αποκλείοντας εντελώς τα πιο «ανθυγιεινά» τρόφιμα όπως για παράδειγμα η ζάχαρη, το αλάτι, η καφεΐνη, το αλκοόλ, τα γλυκίσματα, τα τηγανητά, το σιτάρι, το ζωικό λίπος, το καλαμπόκι και τα γαλακτοκομικά. Σε περίπτωση που ο διατροφικός περιορισμός είναι πολύ σοβαρός, μπορεί να προκληθούν διατροφικές ελλείψεις ή υποσιτισμός, ενώ δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως η εκτεταμένη υιοθέτηση μιας ορθορεξικής διατροφής μπορεί να οδηγήσει σε περιστατικά νευρογενούς ανορεξίας.

Δημογραφικά στοιχεία Σε γενικές γραμμές, η ορθορεξία φαίνεται να επηρεάζει τόσο άνδρες όσο και γυναίκες όλων των ηλικιών, ιδιαίτερα όμως, παρατηρείται γύρω στην ηλικία των τριάντα. Υπάρχουν έρευνες που υποστηρίζουν ότι η ορθορεξία απαντάται περισσότερο σε άντρες και ειδικά σ’ αυτούς με χαμηλό επίπεδο μόρφωσης / εκπαίδευσης. Πιο συγκεκριμένα, πρόσφατη μελέτη ανέδειξε σημαντικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ του φύλου και του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), κυρίως για τους άνδρες αλλά όχι για τις γυναίκες, ένας υψηλότερος ΔΜΣ συνδέθηκε με μεγαλύτερη συμπτωματολογία της ορθορεξίας. Όπως επίσης και ο ναρκισσισμός και η τελειομανία είναι χαρακτηριστικά προσωπικότητας που συνδέονται με την υπόλοιπη κλινική εικόνα της ορθορεξίας.

Διαγνωστικά κριτήρια Ο όρος πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Steven Bratman το 1997, έναν Αμερικάνο ιατρό, «για να περιγράψει μια διατροφική διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από υπερβολική προσήλωση στην επιλογή ‘υγιεινών’ τροφίμων». Ο Bratman έθεσε δυο ερωτήματα, ως ένα είδος πρωταρχικού αυτό-ελέγχου, ως απλά κριτήρια:

  • 1. «Ενδιαφέρεσαι περισσότερο για την αξία αυτού που τρως, από την απόλαυση που λαμβάνεις τρώγοντάς το;» και
  • 2. «Μήπως η δίαιτά σου σ’ απομονώνει κοινωνικά;»

Κατασκεύασε και ένα σχετικό τεστ, με απώτερο σκοπό τη διάγνωση της ορθορεξίας, στο οποίο όσες περισσότερες θετικές απαντήσεις συγκεντρώσει κανείς τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να εμφανίζει αυτή τη συμπεριφορά. Οι ερωτήσεις είναι οι εξής:

  • • Περνάτε περισσότερες από 3 ώρες την ημέρα σκεπτόμενος τη διατροφή σας;
  • • Προγραμματίζετε τα γεύματά σας αρκετές μέρες πριν;
  • • Είναι η θρεπτική αξία του γεύματός σας περισσότερο σημαντική από την ευχαρίστηση της κατανάλωσής του;
  • • Μειώθηκε η ποιότητα της ζωής σας καθώς αυξήσατε την ποιότητα της διατροφής σας;
  • • Νιώθετε να βελτιώνεται η αυτοπεποίθησή σας όταν τρώτε υγιεινά;
  • • Έχετε σταματήσει να καταναλώνετε τρόφιμα που απολαμβάνατε άλλοτε, προκειμένου να καταναλώσετε τα ‘σωστά’ τρόφιμα;
  • • Η διατροφή σας δεν σας επιτρέπει εύκολα να φάτε έξω, και έτσι απομακρύνεστε από την οικογένεια και τους φίλους σας;
  • • Αισθάνεστε ένοχοι όταν ‘χαλάτε’ τη δίαιτά σας;
  • • Αισθάνεστε καλά με τον εαυτό σας και ότι έχετε τον πλήρη έλεγχο όταν τρώτε υγιεινά;
  • • Έχετε γίνει πιο αυστηροί με τον εαυτό σας πρόσφατα; Αν υπάρχουν 4-5 θετικές απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσεις, τότε συνιστάται το άτομο να χαλαρώσει σχετικά με τη διατροφή του και να επισκεφθεί κάποιον ειδικό. Αν οι θετικές απαντήσεις είναι περισσότερες, τότε η ενασχόληση με τη σωστή διατροφή έχει φτάσει σε σημείο εμμονής.

Αντιμετώπιση Η αντιμετώπιση της ορθορεξίας συγκλίνει προς τις θεραπευτικές προσεγγίσεις της νευρογενούς ανορεξίας και της ιδεοληψίας-ψυχαναγκασμού και μπορεί να ποικίλλει από απλή ψυχοθεραπευτική μέχρι και χορήγηση αντικαταθλιπτικών σκευασμάτων. Σε κάθε περίπτωση, το σημαντικό είναι το ορθορεκτικό άτομο να αναγνωρίσει ότι ο τρόπος που σκέφτεται και ενεργεί αποτελεί πραγματικό εμπόδιο σε διάφορες προεκτάσεις της ζωή του.

Συμπερασματικά Πρέπει να γίνει αντιληπτό πως δεν υπάρχουν υγιεινές και ανθυγιεινές τροφές, αλλά υγιεινές και λιγότερο υγιεινές . Το καθημερινό διαιτολόγιο θα πρέπει να είναι ισορροπημένο σε θρεπτικά συστατικά, ώστε να μην υπάρχουν ελλείψεις που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία. Σημασία δεν έχει μόνο η ποιότητα των τροφίμων αλλά και η ποσότητα και η συχνότητα κατανάλωσής τους, κάτι που παίζει μεγάλο ρόλο στην διατήρηση του βάρους στα φυσιολογικά επίπεδα.

Ορθορεξία είναι η υπερβολική ενασχόληση με την «ορθή» διατροφή